Ontmoetingen waardoor vooroordelen verdwijnen

(bron: VWS, online magazine programma Onbeperkt Meedoen!’)

Stichting Prokkel organiseert al jarenlang ontmoetingen tussen mensen met en zonder verstandelijke beperking. De focus daarbij ligt op verbinding en interactie: het aangaan van contact en elkaar leren kennen. Wat leveren zulke ontmoetingen beide partijen op? Ervaringsdeskundige Lisa Scheltens, wethouder Janine Kock en participatiecoach Henrique Grijsen vertellen.

Lisa heeft een verstandelijke beperking, maar het liefste zou ze het woord beperking niet gebruiken. ‘Iedereen is uniek, maar niemand is perfect. We zitten allemaal anders in elkaar en juist daarom kunnen we van elkaar leren.’

Vechten tegen vooroordelen
Van elkaar leren, begint met een oprechte kennismaking. Helaas staan vooroordelen over mensen met een beperking zo’n ontmoeting vaak in de weg, merkt ook Lisa: ‘Mensen denken dan dat ik bepaalde dingen niet kan.’ Om die vooroordelen weg te nemen, heeft ze vaak meegedaan aan de prokkels van stichting Prokkel; prikkelende ontmoetingen tussen mensen met en zonder beperking.

‘Naast de lol die Lisa met haar maatje had, was er ook ruimte voor serieuze gesprekken’

Via LFB, een belangenvereniging voor en door mensen met een beperking, kwam Lisa in aanraking met de stichting. Goede herinneringen heeft ze aan het zeilen. Samen met een maatje moest ze op de boot een aantal taken doen, zoals de lunch opruimen. ‘Het was ontzettend noodweer, dus de boot schommelde nogal. We zijn allebei meerdere keren gevallen en naar de andere kant van de boot gegleden. Daar moesten we hard om lachen.’ Naast de lol die Lisa met haar maatje had, was er ook ruimte voor serieuze gesprekken. Bijvoorbeeld over hoe hun dagelijks leven eruitziet, en wat ze hebben meegemaakt. ‘Aan het eind van de dag zeiden mensen “goh, wat was dit leuk. Het is zeker voor herhaling vatbaar.” Terwijl iedereen het aan het begin spannend vond – ook vanwege het noodweer, hoor.’

Tijdens een andere activiteit van stichting Prokkel raakte Lisa in gesprek met Hanneke. Ze kwamen erachter dat ze allebei gek zijn op theater. Hanneke vroeg Lisa mee naar een voorstelling van Annie M.G. Schmidt. Daarna spraken ze zo nu en dan af en werden een Prokkelduo. Lisa: ‘Het contact gaat niet meer over iemand met en iemand zonder beperking, maar over onze gemeenschappelijke interesse.’

‘Het contact gaat niet meer over iemand met en iemand zonder beperking, maar over onze gemeenschappelijke interesse’

Breeduit glimlachen
Net als Lisa deed ook Janine Kock mee aan een prokkel. Janine is wethouder van de gemeente Oude IJsselstreek en heeft inclusie als een van haar portefeuilles. ‘Harry liep een dagje met mij mee. Hij sloot aan bij vergaderingen en mengde zich in mijn overleggen. Wat Janine is bijgebleven van de ontmoeting? ‘Harry wierp een andere kijk op de zaak en er kwam een bepaalde relativering. Soms maak ik me heel druk over iets. Dan zei hij: “Je doet je best, je doet het goed.” En zo simpel is het ook.’

Prokkelduo Lisa en Hanneke – foto door Jurgen Huiskes

Vier jaar geleden werd de gemeente benaderd door zorgorganisatie Estinea om mee te doen aan de Prokkelweek; een week vol prokkels als voorbeeld en inspiratie voor de rest van het jaar. Henrique Grijsen, participatiecoach bij Estinea, vertelt er trots over: ‘Cliënten konden een dagje meelopen bij medewerkers van de gemeente. Daaruit zijn drie zelfstandig begeleid werkplekken voortgekomen.’ Het past bij de visie van Estinea: iedereen moet zo volwaardig mogelijk kunnen meedoen in de maatschappij. Henrique: ‘Mee kunnen doen door bij de gemeente te werken, vergroot de eigenwaarde. Je ziet de smile op het gezicht van cliënten.’

‘Mee kunnen doen door bij de gemeente te werken, vergroot de eigenwaarde. Je ziet de smile op het gezicht van cliënten’

Die glimlach herkent Janine. ‘Als je bij Johanna, die in de kantine werkt, soep bestelt, word je met een glimlach van oor tot oor ontvangen. Daar word je zelf vrolijk van. Ook de andere twee – Mohammed en Marga – zijn heel erg op hun plek bij ons op het gemeentehuis. Wat ik zo mooi vind is dat hun aanwezigheid ook een geweldig effect heeft op onze andere medewerkers.’

Stichting Prokkel
Stichting Prokkel brengt sinds 2007 prikkelende ontmoetingen (Prokkels) tot stand tussen mensen met en zonder een verstandelijke beperking. Elk jaar is er een Prokkelweek. Zo stimuleert de stichting ontmoetingen en laat ze mensen ervaren hoe belangrijk en waardevol ze zijn.

Door heel Nederland komen mensen bijeen om elkaar te leren kennen. Er zijn Prokkels in gemeentehuizen, bij ministeries, bedrijven, op scholen, in buurthuizen, bij sportclubs, muziekscholen en op nog veel meer plaatsen. Door samen bezig te zijn nemen deelnemers een kijkje in elkaars wereld: op het werk, op school, in de buurt en bij vrijetijdsbesteding.

Het zijn lang niet altijd nieuwe activiteiten, toch krijgt de ontmoeting een nieuwe impuls. Of het nu een gemeenteraadsvergadering is, een sportdag of bijeenkomst op school of werk is. Mensen met een verstandelijke beperking gebruiken Prokkelen om nieuwe ervaringen en contacten op te doen én om te laten zien wat ze kunnen.

In coronatijd heeft stichting Prokkel haar verbindende rol ingezet door maandelijks online ontmoetingen te organiseren. Hier konden mensen, uit het hele land met verschillende achtergronden, elkaar online ontmoeten. De ontmoetingen varieerden van ProkkelParelParades (online talkshow met gasten uit het hele land) tot ProkkelMeetups (in themakamers vraagstukken bespreken) en ProkkelOntmoet (in kleine groepen met elkaar in gesprek).

Prokkelen zorgt ervoor dat mensen elkaar én elkaars mogelijkheden leren kennen. Op een praktische manier wordt invulling gegeven aan het creëren van een meer inclusieve samenleving. Meer informatie en inspiratie vindt u op Prokkel.nl.

Henrique: ‘Stichting Prokkel is de aanleiding geweest van onze samenwerking met de gemeente. Prokkels zijn een mooi middel om een belangrijk doel te bereiken: mensen met een beperking zichtbaar maken en ze daarmee een plek geven in de maatschappij.’ Janine sluit zich daarbij aan. ‘Omdat mensen als Johanna, Mohammed en Marga bij de gemeente werken, normaliseren we dat iedereen mee kan doen. Daarnaast krijgen gemeentemedewerkers die vaak met de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) werken, een besef van voor wie ze dat werk doen. Het is belangrijk om elkaar te ontmoeten en te leren kennen.’

‘Ga net zo respectvol om met mensen met een verstandelijke beperking als ieder ander. Praat niet tegen ze als een klein kind. En laat mensen uitpraten’

Verder werken aan inclusie
Janine ontmoet mensen met een visuele, auditieve, fysieke en verstandelijke beperkingen inmiddels op structurele basis in de vorm van een werkgroep. Een keer per maand komt ze met deze groep ervaringsdeskundigen bijeen om te werken aan een inclusieve gemeente. Samen pakken ze allerlei praktische dingen op, zoals het testen van gebouwen en evenementen op toegankelijkheid. Janine: ‘Het is belangrijk om hiermee bezig te zijn. Je hoeft nog niet alles honderd procent op orde te hebben, maar je wilt dat mensen zien dat er gewerkt wordt aan inclusie en hen het gevoel geven dat ze welkom zijn.

Daarbij is bejegening volgens Henrique heel belangrijk. ‘Ga net zo respectvol om met mensen met een verstandelijke beperking als ieder ander. Praat niet tegen ze als een klein kind. En laat mensen uitpraten. Bij mensen die stotteren doen we dat toch ook?’ En Lisa voegt toe ‘Kijk ons niet aan alsof we aliens zijn. Je hoeft niet bang te zijn voor mensen met een “beperking”.’ Henrique raadt het dan ook iedereen aan om eens een Prokkel te doen. ‘Ga het ervaren. Als je iets niet kent, weet je niet hoe je ermee moet omgaan. Ga het mooie zien van alle mensen.’